دروغ به لحاظ اخلاقی از بزرگترین گناهان است و به لحاظ شرعی از حرام های مسلم شریعت است، زیرا کلید تمامی بدی ها و سرمنشأ همه شرها است. امام حسن عسکری در این زمینه در طی روایت فرموده است: تمام خباثت ها در خانه ای قرار دارد و کلیه آن خانه، دروغ است (جامع السعادات، ج 2، ص 323).
دروغ آدمی را از جرگه اهل ایمان خارج و در زمره اهل کفر و نفاق وارد می نماید و بازتاب سوء فراوان بر نفس، روح و شخصیت انسان دارد. امام صادق(علیه السلام ) فرمودند: دروغ همانا باعث خرابی ایمان می شود و قرآن کریم فرموده است:
تنها کسانی دروغ می گویند که ایمان ندارند (نحل، آیه 105) و نیز در آیه دیگری فرموده است: دل های ایشان دچار بیماری نفاق می شود تا روزی که او را ملاقات نمایند، به خاطر خلف وعده با خداوند و به خاطر دروغ گویی (توبه، آیه 78).
دروغ مصلحتی تنها در صورتی جایز است که موضوع بسیار با اهمیتی مانند: حفظ جان مؤمن، حفظ آبروی مؤمن، دفع فتنه و فساد و دفع ضرر بدنی و مالی در برابر ظالم یا اصلاح بین دو نفر باشد. در چنین مواردی دروغ مجاز شمرده شده است، گرچه در همین موارد نیز بهتر است توریه کند (یعنی به گونهای بگوید که دروغ نگفته باشد).
توریه این است که انسان بدون این که دروغ بگوید، به گونهای حرف بزند که طرف مقابل برداشت دیگری کند. نقل است یکی از اهل سنت از شیعهای پرسید جانشین بعد از پیامبر(صلی الله علیه و اله ) کیست؟ شیعه جواب دادند کسی که دخترش در خانه او است. آن شخص تصور کرد که ابوبکر را میگوید؛ چون دخترش عایشه زن پیامبر بود. ازاینرو آزاری به شخص شیعه نرساند؛ در حالی که منظور او امیرالمؤمنین(علیه السلام ) بود.
استفاده از توریه در موردی که گفتن سخن راست برای انسان یا مؤمنی ایجاد مزاحمت کند، مانعی ندارد.
اما فلسفه و حکمتی که باعث می شود برخی از اقسام دروغ جایز شمرده شود، وجود مصلحت برتری، همچون حفظ منافع معنوی مؤمنین، سلامت و امنیت جامعه ایمانی و خانواده است که در آن موارد بر مفسده دروغ گویی ترجیح می یابد.
ارسال
شده توسط مدیر در 89/11/19 10:39 صبح